Τελετή τσαγιού - το είναι

Ο Ταοϊσμός περιγράφεται σαν ‘η τέχνη του να βρίσκεσαι μέσα στον κόσμο’. Καταπιάνεται μόνο με το παρόν. Σύμφωνα με τις αρχές του, το Παρόν είναι το κινούμενο άπειρο, η ζώνης δράσης του Σχετικού. Αποδέχεται το ταπεινό και το καθημερινό, αναζητά την ολοκλήρωση όπως αυτή περιγράφεται από την ιδέα του Γίνομαι/Αισθάνομαι και σε αντίθεση με το Χριστιανισμό και το Βουδισμό, ψάχνει να βρει τη λύτρωση μέσα στον κόσμο αυτό, παρά τις δυσκολίες και τα βάσανα του.


 
Η φιλοσοφία του Ζεν πιστεύει ότι η πραγματική αυτοεκπλήρωση επιτυγχάνεται μέσω του συστηματικού διαλογισμού. Λατρεύει τη σχετικότητα - για το Ζεν, τίποτε δεν είναι αληθινό, η αλήθεια για κάθε άνθρωπο είναι διαφορετική. Κατά συνέπεια (και πατώντας πάνω στα χνάρια του Ταοϊσμού), αναγνωρίζει στο καθημερινό και στο απλό εξίσου σημαντικές ιδιότητες με οτιδήποτε υψηλά πνευματικό και βρίσκει αξία ακόμη και στα πιο μικρά περιστατικά της ζωής.

Μετά την εισαγωγή αυτή, θα ήταν χρήσιμο να γίνει αναφορά σε τρεις ακόμη αρχές που επηρεάζουν βαθιά την τελετουργία του τσαγιού, τις shibui, wabi και shabi, καθώς μέσα από αυτές, γίνονται πιο ευδιάκριτες οι επιρροές του Ταό και του Ζεν.


 
Shibui σημαίνει λεπτεπίλεπτο γούστο. Αναφέρεται σε οποιαδήποτε δραστηριότητα ή αντικείμενο του οποίου η ομορφιά δεν είναι ‘εκκωφαντική’, αλλά προκύπτει μέσα από την κατανόησή της απλότητάς του, την ηρεμία που μεταδίδει, τους απαλούς τόνους του και την επιμελώς παραμελημένη από ανούσια στολίδια μορφή.

Wabi είναι η στερημένη από πολυτέλειες και πολύπλοκα σχήματα ζωή. Είναι η ικανοποίηση από τα μικρά πράγματα, η κατανόηση της σοφία της φύσης και η αποδοχή της πενίας ως πηγή πνευματικής καλλιέργειας.


 
Sabi είναι η απονήρευτη τραχύτητα, η αρχαϊκή ατέλεια, που εξελίσσεται σε μια ομορφιά που αγγίζει τα σύνορα της ποίησης. Είναι η ηρεμία που έρχεται με την ηλικία, η μοναδικότητα που φέρνει η ηλικία και η πατίνα του χρόνου. Κρύβει όμως μέσα του και την ιδέα του ημιτελούς – της γοητεία των πραγμάτων που αφήνονται να εννοηθούν. Αντικατοπτρίζει την αρχή του Γίνομαι, καθώς ο ‘αναγνώστης’ αναγκάζεται να συμμετάσχει άμεσα στο δημιουργικό γίγνεσθαι, χρησιμοποιώντας τη φαντασία και την αντίληψή του ώστε να διαμορφώσουν την προσωπική του εμπειρία.


 
Το περίπτερο της τελετής του τσαγιού, δε θα μπορούσε λοιπόν παρά να είναι απλό σε εμφάνιση και λειτουργία. Το εσωτερικό του περιπτέρου δείχνει παλιό, οι τοίχοι δεν έχουν περαστεί χρώμα, οι ξύλινες κολώνες και δοκοί είναι εμφανείς και γεμάτες ρόζους - σχεδόν στην κατάσταση που μας τις παρέδωσε η φύση. Εδώ, η λογική του διδύμου wabi-sabi, προκύπτει σα μια ποιότητα της κατασκευής, η οποία μέσα από την μασκαρεμένη ασημαντότητα με τις επιτηδευμένες ατέλειες, την ανυψώνει σε ένα ταπεινό αριστούργημα που γιορτάζει την ομορφιά του χρόνου που περνά. Παράλληλα με το περίπτερο, οι μετρημένες - σχεδόν χορογραφημένες - κινήσεις του οικοδεσπότη, το ήρεμο τέμπο της τελετής, τα λιτά σκεύη με τις ασυμμετρίες στην κατασκευή, όλα αυτά μαζί, προσπαθούν με το χαμηλών τόνων ύφος τους να αναδείξουν το μεγαλείο του απλού και φυσικού.


 
Μέσα από την τελετουργία της τελετής του τσαγιού, ο συμμετέχων καλείται έτσι να ζήσει την πεμπτουσία του wabi shabi: την αγάπη προς οτιδήποτε φυσικό και την κατανόηση του ότι τίποτε δεν αντέχει για πάντα, ότι τίποτε δεν έχει ολοκληρωθεί και ότι τίποτε δεν είναι τέλειο.

Η τελετουργία του τσαγιού προσεγγίζει έτσι ‘επικίνδυνα’ τα όρια ενός ήπιου διαλογισμού και ενός δυσδιάκριτου μονοπατιού προς την αυτογνωσία. Πέρα όμως από τις φιλοσοφικές της προεκτάσεις και πάνω από όλα τα άλλα, αποτελεί μια ανεπανάληπτη εμπειρία, για την οποία όπως έχει γράψει ένας βουδιστής μοναχός:

‘…αφήστε τα πάντα να κυλήσουν με την ιδέα ότι, μπορούμε να χαρούμε τα ρυάκια και τους βράχους του κήπου έξω από το δωμάτιο αυτό, όπως χαιρόμαστε τα ποτάμια και τα βουνά στη φύση. Αφήστε την καρδιά σας να γεμίσει με το συναίσθημα που αφήνει ο ερχομός και η αναχώρηση του χιονιού ή των λουλουδιών στο πέρασμα των εποχών. Ακούστε προσεκτικά το νερό που βράζει στο τσαγιερό - θυμηθείτε τον ήχο που αφήνει το αγέρι καθώς περνά μέσα από τις πευκοβελόνες και λησμονείστε όλα τα γήινα προβλήματα και στεναχώριες…’

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου